උත්තර වංශයේ ලියා දැක්වුයේ බුද්ධ ධර්මයේ ඉතිහාසයයි. විශේෂයෙන්ම මෙහි අතීත බෞද්ධ ඉතිහාසය ලියා තැබු නිසා එය උත්තර වංශය යන නමින්ම හැදින් විය. උත්තර වංශය නමැති හෙළ බෞද්ධ ඉතිහාසය ලියා තැබූ මෙම පොත මහනුවර යුගය දක්වාම භාවිතයේ පැවති බවට සාධක රාජාවලිය නම් පොතක් ලියූ කතුවරයාද එහි සඳහන් කරයි.

මහ වන මෑද හුදකලා වූ බුදුරුවගල

මහ වන මෑද හුදකලා වූ බුදුරුවගල.....
වෑල්ලවාය තිස්සමහාරාම මාර්ගයේ කිලෝ මීටර් 4 ක් පමණ ගියවිට හමුවන පාසැල අසලින් වමට විහිදී ඈති වනගත පාරේ තවත කිලො මීටර 4 ක් පමණ ගියවිට මෙම ස්ථානය කරා ලගාවිය හෑකිය.

අලියෙකු දනගසා සිටින අයුරින් ඈතට දිස්වෙන ගල් පර්වතයක් මත ක්‍රි.ව. 7-10 සියවස්වල ඉදිකරනු ලෑබ ඇතැයි සැලකෙන පිලිම 7 ක් මෙහි දක්නට ලැබෙයි. මධ්‍යයේ ඈති බුදුපිලිම වහන්සේ අභය මුද්‍රාව නිරූපනය කරනු ලබයි. මෙය උසින් අඩි51 ක් පමණ වන බැවින් ලන්කාවේ නෙලා ඈති වැඩිම උසකින් යුත් බුදු පිලිමය ලෙස සලකනු ලබයි.

දකුනුපස ඇති රූපයන් අවලෝකිතේශ්වර බෝසත් රුව, තාරා දෙවගන හා සුදන කුමරු මූර්තිමත් කර ඈත . වම් පසින් මෙයිත්‍රී බෝසතානන්, වජ්‍රපානී බොධිසත්වයන් සහ නිසියාකාරව හදුනානොගත් රූපයක් දක්නට ලෑබෙයි.

අලි ඈතුන් ගෑවසෙන මහ වනයක් මෑද හුදකලාව පිහිටා ඇති හෙයින් මෑතක් වනතුරුම පිවිසීමට අපහසු දුෂ්කර ස්ථානයක්ව පෑවතියත් මේ වනවිට වාහනයකින් පහසුවෙන් මෙහි ලගාවීමට පුලුවන.

මහේන්ද්‍ර විජේසූරිය,